به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

«شو چله» در فرهنگ مردمان ملایر

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۴۹۷۳۳

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از همدان، نفس‌های پاییز برگ ریز هزار رنگ به شماره افتاده و آذر ماه می‌رود تا جای خود را به سردترین فصل سال ۱۴۰۰ بدهد، آخرین پاییز قرن دارد به تاریخ می‌پیوندد.

از دیرباز آداب و سنت‌های دیرینه و باستانی در کهن دیار "ملایر" همراه با اصالت و ماندگاری مام وطن با عقیده و باور‌های مذهبی درآمیخته و ترشی و شیرینی که تلفیق و ترکیب آن دو، شربتی گوارا همچون انگبین می‌سازد را حفظ کرده و در راستای نگهداری و نگهبانی از برای ثبت جهانی شدن تلاش داشته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ملایر، یک هفته مانده به شب چله که همان یلداست، مردم به استقبال این شب خرم و شادمانه می‌روند و خانم‌های خانه بعضی از خرید‌های مورد نیاز را به عهده مردان قرار داده و تعدادی از آن‌ها را خود برعهده می‌گیرند، این حرکت کاملا چهره بازار را عوض کرده و اگر غریبه یا مسافری بی اطلاعی حضور داشته باشد به وضوح جنب و جوش تازه‌ای مشاهده می‌کند که خبر از یک واقعه‌ای استثنائی می‌دهد؛ گونی‌های پر از تنقلات در مغازه‌های خشکبار فروشی و میوه‌ها در میوه فروشی‌ها بیشتر از روز‌های دیگر خود را نشان می‌دهند.

واکاوی آداب شب یلدا و " شِو چلّه " در ملایر

یک مدرس دانشگاه و کارشناس شعر و آداب فولکلوریک در ملایر در مورد آداب شب یلدا یا همان " شِو چلّه "، گفت: آداب و رسوم ملایری‌ها در شب یلدا و نوروز، با وجود هجوم دنیای تجدد برای تغییر فرهنگ‌ها و سنت ها، هنوز رنگ نباخته است و با وجه اشتراکی که میان فرهنگ این دیار و اقوام لر موجود است کماکان با تغییراتی جزئی در روستا‌های ملایر و در شهرستان برگزار می‌شود.

فریدون محمودی افزود: بلندترین شب سال، شب اول زمستان، آخرین شب پاییز نخستین بار، ره آورد مسیحیان سریانی است که به عنوان رسمی پایدار در آداب ایرانیان ریشه دوانیده است، مفهوم سریانی یلدا مفهوم " تولد" را دارد و در منابع تاریخی ایران و اسلام، یلدا شب آمدن مسیح به جهان و یلدا میلاد مهر و زایش خورشید بوده است.

او با بیان اینکه ایرانیان بر رنگ و لعاب این آیین با ذوق و سلیقه نکاتی را افزودند، ادامه داد: بلندترین شب سال را ملایری‌ها در کنار خانواده و آشنایان به صبح می‌برند، خواندن داستان، واگویه متل‌های قدیمی و حافظ خوانی توسط پدر بزرگ، مادر بزرگ‌ها از دیرباز مرسوم بوده است.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه امروز اگرچه سیطره رسانه‌های مجازی گسلی مهیب میان سنت‌ها و توده مردم به وجود آورده است، اما مردم دست از آیین شادمانه نوروز و یلدا بر نداشته اند، اظهارکرد: در کهن دیار ملایر، کمی پیشتر " شِو چله" را چله زری هم می‌گفتند.

محمودی خاطرنشان کرد: از روزگاران قدیم، پس از تناول شام چرب چله، دو بشقاب از نقل‌های گشنیزی (نقل‌های رنگارنگ) روی کرسی می‌گذاشتند و به بهانه این که تا چله سال دیگر چونان شمع روشن باشند هر یک از افراد خانواده شمعی را برمی افروختند و در سینی روی کرسی می‌نهادند.

این کارشناس شعر و آداب فولکلوریک افزود: آنگاه قرعه می‌کشیدند و یکی از دختران دم بخت با لباس عروس بر تخت می‌نشانیدند و آن دختر را " چله زری " می‌نامیدند و در کنارش به خواندن ترانه و پایکوبی می‌پرداختند و روی نور شمع‌ها دست می‌کشیدند و می‌گفتند:"چله زری، زردی ایما بِری تو، سرخی تو بِرِی ایما: (زردی ما برای تو، سرخی تو برای ما) ... "

او با بیان اینکه روح همه این جشن‌ها تجربه در کنارهم بودن و گفتگو و گرمی بخشیدن به سرمای طاقت فرسای زمستان هاست چراکه آن زمان مردم امکانات گرامایشی امروز را نداشتند، گفت: هنوز هم رسم است در شب یلدا برای دخترانی که دوره نامزدی را می‌گذرانند از سوی خانواده داماد " شوچره" و هدیه می‌برند.

این مدرس دانشگاه یادآورشد: این هدایا و " شوچره" شامل قواره پارچه، تکه‌ای طلا، یا هدایای دیگر به انضمام انواع میوه ها، هندوانه، انار، نخودچی کشمش، سایه خشک، گردو، روغن و برنج، مرغ نپخته و معمولا شقی از گوسفند، حلبی روغن و کیسه‌ای برنج بود، آن روزگار که مسیر‌ها کوتاه بود هدایا را در خُنچه‌ای می‌گذاشتند و توسط بانوان طایفه داماد به خانه عروس برده می‌شد، البته هدایای شب چله بستگی به تمکن خانواده داماد داشت.

محمودی تصریح کرد: در ملایر معمولا تنقلات شب چله شامل گندم شاهدانه (گَنم شادُنَه)، سنجد (سِرنجَه)، تخمه هندوانه (چنجه‌ی هندوانه) سایه خشک، فخری (فرخی)، شیر شیره انگور (شیشیرَه) و باسلق (باسُق) را بر روی کرسی می‌چینند، البته در سال‌های اخیر نارگیل و موز، کیوی و لیمو و پرتقال را به آن افزوده اند.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: در قرن‌های گذشته " یلدا " شبی به یادماندنی و خاطره آمیز برای اقوام ملایری بوده و هست و به عنوان سنتی شبانه، چونان نوروز، اندوه از دل‌ها می‌کاهد و تجمع یک شب گرم را درکنار هم همدلی اقوام ملایری بیشتر می‌کند.

او با بیان اینکه معمولا در شب یلدا مروری بر ادبیات و قصه‌های فولکلوریک و متل‌های ملایری و ترانه‌های محلی توسط بزرگان خانواده‌ها رقم می‌خورد، گفت: امروز رسانه‌های مجازی پای ثابت ترویج این آداب کهن هستند و در نگاهداشت مواریث کهن نقشی بسزا و خیره کننده ایفا می‌کنند.

در ادامه شعری با گویش ملایری در همین رابطه از استاد فریدون محمودی (متخلص به فریور) آورده می‌شود:

"شِوِه چلَه"

یادِتهَ چلچلیایِ اُقدیما، شِوهِ چلَه...

پَسِلَه پَنُمَه دیدن، تُونِ صافی لِوِه پلَه..

زلف شِوگار درازهِ خالَه یلدایِ کشیدَن

کُلِ کرسی طُمِ خربازهُ شامینِ چشیدن

گَنُمِ شادونَ با چَق چَقِ اِشکِسَن چِنجَه

فرخی شیر شیرهُ بادُمُ یِی بارِ سِرنجَه

بِلِ بورِ دخترِ پاییزِ هَشتَن دمِ دِیرا ...

بَسَن دل به خیال مِتِلای نَنَه لیلا

سیل الماس ستارهَ کِردن و هفتا بُراره

تَرکُنَن با اُدسات، برمُون، تنگ اِ ناره

تورهِ اِسپی دِ سَرِ کوچهُ دیوار قِلامُن

هَمَه دورهُ هم نِشِسَن، همهِ‌ی دردهُ دلامُون

قوریای گل سرخی که مِکِردن، چاییِ دَم

سَموَرِ ذغالی و سُختنِ آتیشای نَم نَم ...

کاسه یِ سبزهِ سُفالی دِ مینش دُونِ اِ نار

دِلامِو ن تازَه تَره اَ بَلگای باغای چنار ...

کاشکی اُ لِاحاف چِل تیکُه کرسیا بیدن

آدما عین قدیما بِری هم گل مِچیدن

مالِ دُنیا نِمِشُد، دردِ دِلایِ آدِما ...

خالی از غُصَه مِشد خشت و گِلایِ آدما

دودهِ اُ شِوایِ کردهَ به خدا تُنگه دِلِم ...

بی تو حتا، دِ مینِ باغ بهشتَم، کِسِلِم

رفتی و یادِ تو مِونَ دِ خیالِم شِوهِ چلَه

هَنیم ناز تو، انگار مِثه اُ وَختا، مِچلَه

یادِتهَ چلچلیایِ اُ قدیما، شِوهِ چلَه

نکُنَه! گُلای یادِت، زیرِ دسُ پا بَتِلَه

کرونا در کمین " یلدا"!

اما در کنار همه این شور و هیجان‌ها یک هشدار جدی وجود دارد؛ این روز‌ها ششمین موج سهمگین کرونا در کمین دورهمی‌های بلندترین شب سال نشسته تا قربانی بگیرد و داغ روی دل‌ها بگذارد... پس اجازه ندهید سهم ما از شب یلدای امسال، قصه پر غصه دلتنگی‌های بعد و جای خالی عزیزانمان باشد.

‌رییس دانشگاه علوم پزشکی استان همدان نسبت به افزایش انتقال کرونا در دورهمی شب یلدا هشدار داد و گفت: با توجه به برگزاری دورهمی‌های خانوادگی در شب یلدا احتمال افزایش ویروس کرونا زیاد است، بنابراین به خانواده‌ها توصیه می‌شود حتما نسبت به رعایت شیوه نامه ها بهداشتی دقت نظر کافی و لازم را داشته باشند.

محمد مهدی مجذوبی افزود: آمار مبتلایان به ویروس کرونا در این استان کاهشی است با این وجود به علت افزایش ابتلا به بیماری در سایر کشور‌ها باید احتیاط کرده و نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی اهتمام ورزید.

 از سوی دیگر انتظار می‌رود همچون سال‌های گذشته در آستانه شب یلدا، خیرین، واقفین و نیکوکاران با نگاهی نو با پویش‌های مختلف در راستای حفظ سنت‌های اصیل ایران زمین، برای شاد کردن دل خانواده‌های مستمند، گام‌های ماندگاری بردارند.

منبع ایسنا

انتهای پیام/غ

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: شب یلدا آداب و رسوم مدرس دانشگاه شب یلدا سنت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۴۹۷۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سردار رادان از نمایندگان مجلس برای حمایت از «طرح نور» تشکر کرد

به گزارش خبرنگار مهر، «علی کریمی فیروزجایی» عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در جلسه نوبت عصر امروز (دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه) صحن مجلس، اعلام کرد: سردار احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی کشور طی پیامی از نمایندگان، اعضای کمیسیون فرهنگی و به ویژه از هیات رئیسه و رئیس مجلس شورای اسلامی به جهت صدور بیانیه حمایت از اجرای طرح عفاف و حجاب تشکر کرد.

گفتنی است، در جلسه علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی بیانیه نمایندگان مجلس در حمایت از فراجا برای اجرای طرح عفاف و حجاب موسوم به طرح «نور» قرائت شد. متن این بیانیه به شرح زیر بود:

با سلام و صلوات بر ساحت مقدس شهیدان والامقام

وظیفه خود می‌دانیم از مجاهدت‌های فرماندهی محترم فراجا و نیروهای تحت امر در انجام مأموریت ها به ویژه حفظ و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب و سالم سازی محیط های اجتماعی در راستای حفظ کیان خانواده و کرامت زنان، عمیقاً تقدیر و تشکر کنیم و ضمن اعلام حمایت برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب و حمایت از کرامت خانواده و زنان، موارد زیر را متذکر می شویم:

۱- انتظار می رود مسوولان محترم دولتی و قضایی با هم افزایی در انجام وظایف قانونی خود با حمایت از فراجا در راستای سالم سازی محیط های اجتماعی و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب اهتمام ویژه داشته باشند.

۲ - انتظار می رود اکنون که فراجا با دغدغه‌مندی در این مسیر گام برداشته است ضمن توجه به ادامه مسیر اصلاح در اقدامات اجرایی با حفظ کرامت زنان، با ایجاد ظرفیت های لازم، اقدامات خود را منطبق بر شرع مقدس و قانون و محیط مؤمنانه پیش برده و ضمن تجلیل از نیروهای دلسوز تحت امر اقدامات خلاف ضوابط را نیز متذکر شده و اصلاح کند.

۳ - مردم عزیز ایران اسلامی که همواره زیست عفیفانه داشته و نسبت به حفظ بنیان خانواده و کرامت زنان توجه ویژه داشته، همواره در میدان انقلاب اسلامی نقشی ممتاز در دفاع از سبک زندگی ایرانی-اسلامی داشته اند، امروز نیز باید همه با هم افزایی، فضایی مؤمنانه با دلسوزی ضمن تذکرات سازنده و محترمانه با حفظ کرامت، مجریان قانون را مورد حمایت قرار داده و برای آینده این سرزمین با همدلی و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب از کیان خانواده و کرامت زن ایرانی مسلمان حراست نماییم.

کد خبر 6092229 زهرا علیدادی